Cuối đời, nhà thơ Hàn Mạc Tử đã tự tuyển tác phẩm mình thành hai tập mỏng: THƠ ĐỜI và THƠ ĐẠO. Tuyển tập Thơ Đời sớm bị tan tác dập vùi nhưng có lẽ phần lớn nội dung vẫn sống sót nơi những gì về sau người ta còn nhặt nhạnh được. Tuyển tập Thơ Đạo đề tặng Nguyễn Văn Xê được nâng niu như một khóm cây giống để sớm trở thành một VƯỜN THƠ ĐẠO với muôn màu muôn vẻ.
 |
| Bút tích cuối cùng của Hàn Mạc Tử trước khi trút hơi thở cuối cùng. Nội dung là lời cám ơn Nguyễn Văn Xê, bạn đồng bệnh đã săn sóc ông trong suốt 52 ngày điều trị ở trại phong. "Thơ cầu nguyện đề tặng anh Xê - Francois Trí". |
Khi nói về Hàn Mạc Tử, nhà phê bình Vũ Ngọc Phan dự đoán: “Thơ tôn giáo đã ra đời với Hàn Mạc Tử. Tôi dám chắc rồi đây còn nhiều thi sĩ Việt Nam sẽ tìm nguồn hứng trong Đạo giáo và đưa thi ca vào con đường triết học, con đường rất mới, rất xa xăm mà đến nay chưa mấy nhà thơ dám bước tới”. Lời tiên tri nay đã thành hiện thực.
Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà thơ (22-9-1912 – 22-9-2012), xin được giới thiệu một góc của cánh vườn. Chúng tôi đã nhận được sáng tác thơ đạo của gần 200 tác giả, với trên 150 tác giả có những bài đáng giá. Chúng tôi không làm việc bình thơ nhưng đã xin mỗi tác giả tự viết một bài chia sẻ về đức tin của mình kèm với đôi dòng tiểu sử và một ảnh chân dung. Do thời gian vội vã và hoàn cảnh làm việc hạn hẹp, chúng tôi chỉ mới nhận được hồi đáp của hơn 100 tác giả. Chúng tôi sắp xếp thành bốn tập để ấn hành nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của nhà thơ. Phần còn lại hy vọng sẽ có thể hoàn tất vào dịp giỗ lần thứ 75 của ông, 11-11-2015.
Tập đầu mang tên “Thi sĩ của thánh giá”, lấy ý từ một câu thơ của bài Nguồn thơm, giới thiệu con người, cuộc đời và thơ đạo của Hàn Mạc Tử, kèm với bài viết của một số người về thơ đạo của ông. Các tập sau được đặt tên theo những hình ảnh trong bài thơ AVE MARIA bất hủ của Hàn Mạc Tử, giới thiệu thơ đạo của những tác giả theo chân Hàn Mạc Tử.
 |
| Bìa tập 1 "Thi sĩ của thánh giá" |
Tập đầu mang tên “Thi sĩ của thánh giá”, lấy ý từ một câu thơ của bài Nguồn thơm, giới thiệu con người, cuộc đời và thơ đạo của Hàn Mạc Tử, kèm với bài viết của một số người về thơ đạo của ông. Các tập sau được đặt tên theo những hình ảnh trong bài thơ AVE MARIA bất hủ của Hàn Mạc Tử, giới thiệu thơ đạo của những tác giả theo chân Hàn Mạc Tử.
Về nhà thơ Hàn Mạc Tử, hơn 70 năm qua, cùng với biết bao bài viết và sách vở trên diễn đàn văn học trong và ngoài nước, vẫn có những đóng góp của giới Công giáo. Những đóng góp này thoạt đầu có vẻ rời rạc và ít có điều kiện để được biết đến rộng rãi. Thế nhưng khi những nhận định trên diễn đàn chung có vẻ bão hòa, những hình như cái nhìn của các tác giả Công giáo lại bắt đầu khởi sắc và tiến dần, cách riêng là với Phạm Xuân Tuyển, Trần Quý Thiện, Nguyễn Thị Tuyệt, Lê Văn Lân, Võ Long Tê, Đặng Tiến, Phạm Đán Bình, Phạm Đình Khiêm rồi linh mục Trần Cao Tường, và đến lượt chúng tôi, thêm một đóng góp nhỏ từ góc nhìn huyền học Cát Minh.
Theo hướng ấy, tập đầu của bộ sách, dành riêng để tưởng niệm nhà thơ, sẽ lần lượt giới thiệu 10 nội dung sau đây:
1. GIỚI THIỆU TỔNG QUÁT VỀ NHÀ THƠ HÀN MẠC TỬ
2. TRÍCH TUYỂN TÁC PHẨM HÀN MẠC TỬ
3. ĐÓNG GÓP CỦA GIÁO SƯ PHAN CỰ ĐỆ
4. TRONG KÝ ỨC BẠN BÈ
5. LĂNG KÍNH RIÊNG CỦA NHÀ THƠ QUÁCH TẤN
6. TRONG MẮT CÁC NHÀ PHÊ BÌNH VĂN HỌC
7. TRONG MỐI ĐỒNG CẢM CỦA NHỮNG NGƯỜI ĐỒNG ĐẠO
8. ĐÓNG GÓP CỦA LM TRẦN CAO TƯỜNG
9. TỪ GÓC NHÌN HUYỀN HỌC CÁT MINH
10. VƯỜN THƠ ĐẠO NỞ HOA
Mở đầu, xin được thắp nén hương kính cẩn nghiêng mình trước anh hồn giáo sư viện sĩ Phan Cự Đệ. Ông để lại cho đời hai quyển sách sáng giá về Hàn Mạc Tử: “Hàn Mạc Tử – Tác Phẩm, Phê Bình Và Tưởng Niệm, Nxb Văn Học, Hà Nội, 2002” (trong tập này sẽ viết tắt là PCĐ-1) và quyển hai, soạn chung với ông Nguyễn Toàn Thắng: “Hàn Mạc Tử – Về Tác Gia Và Tác Phẩm, Nxb Giáo Dục, 2002” (sẽ viết tắt là PCĐ-2). Hậu thế phải biết ơn ông. Không những ông nghiên cứu và nêu lên những nhận định xác đáng về nhà thơ, mà còn có công gom góp tất cả những gì còn vớt vát được của Hàn Mạc Tử và những bài viết đáng quý về nhà thơ vào một chỗ. Hẳn đó sẽ là cơ sở để về sau người ta có thể thực hiện một ấn bản các tác phẩm Hàn Mạc Tử có hiệu đính và được bổ sung thêm.
Chúng tôi cũng còn phải cám ơn nhà nghiên cứu lão thành Võ Long Tê, tác giả bộ sách Lịch Sử Văn Học Công Giáo Việt Nam, hơn hai chục năm trước đây đã chia sẻ cho chúng tôi những cái nhìn chính xác trên đường tìm hiểu về nhà thơ tiền phong của cộng đồng Công giáo Việt Nam.
Xin chân thành cám ơn gia đình quý tác giả quá cố: Hàn Mạc Tử, Nguyễn Bá Tín, Quách Tấn, Phan Cự Đệ, Trần Cao Tường, Phạm Đán Bình; và chân thành cám ơn quý tác giả Võ Long Tê, Đặng Tiến, Phạm Đình Khiêm, Nguyễn Thị Tuyệt và Lê Văn Lân đã dành cho chúng tôi những tình cảm nồng hậu và giúp đỡ chúng tôi trong việc trích đăng những bài viết giá trị.
Với quý tác giả khác có bài trích trong tập này mà chúng tôi chưa liên lạc được, vì mối chân tình chung đối với nhà thơ Hàn Mạc Tử, xin rộng lượng thông cảm cho chúng tôi.
Về bút hiệu Hàn Mạc Tử, chúng tôi in lại nguyên văn bài nghiên cứu và ý kiến của Giáo sư Viện sĩ Phan Cự Đệ. Đồng thời xin phép được chuyển thống nhất thành Hàn Mạc Tử trong toàn bộ tập sách.
Ước mong tập này sẽ giúp độc giả có thêm một cái nhìn về Hàn Mạc Tử đồng thời được gợi hứng để nghiên cứu đào sâu thêm nữa về nhà thơ.
Lm TRĂNG THẬP TỰ