Khi Xơ Jasmina cầm dao rọc giấy bằng nhựa để cắt chiếc phong bì màu xanh pha lẫn mùi nước hoa thơm phức, được gắn một hoa hồng đỏ bên góc trái, óc tò mò đã làm xuất hiện hai nếp nhăn trên cái trán khá phẳng lì của Xơ. Và khi đôi mắt Xơ bắt đầu lướt trên mấy hàng mở đầu, khuôn mặt Xơ càng đỏ dần lên bởi sự bối rối gia tăng.
Thân gửi Xơ Jasmina
Hiệu trưởng
Trường tiểu học Chúa Giêsu Gondapally
Tôi không biết liệu tôi có thể mở lòng ra với Xơ hay không, nhất là khi tôi vẫn là một người vô danh, Xơ chưa hề biết và chưa hề thấy. Điều này có thể làm cho tôi có lỗi hai lần trước mắt Xơ – cũng như một tài xế khi xe anh ta cán phải một người đi đường rồi bỏ chạy khỏi hiện trường. Nhưng có điều chắc chắn là, sự hiểu biết của Xơ về nỗi đau khổ nhân sinh, qua Đức Kitô, có thể giúp Xơ hiểu cũng như thông cảm với nỗi đau khổ tột cùng của tôi trong lúc này.
Xơ mến! tôi đã yêu Xơ. Tôi biết những lời này có lẽ sẽ xúc phạm Xơ, vì là phạm thượng. Thậm chí, chúng còn gợi ra sự loạn luân nữa. Nhưng tôi không biết phải làm gì hơn. Có thể con quỷ trong tôi đã nổi dậy, dường như tôi không còn là chính mình nữa. Tôi cảm thấy mình như đang bị nung trong lửa hỏa ngục – sự đau khổ của tôi là khủng khiếp, tội lỗi tôi thật đáng sợ và nỗi đau này tôi không thể chịu nổi. Nhưng tôi nghĩ không còn ai khác để tôi có thể đặt niềm tin giải bày. Mong Xơ thông cảm và hiểu cho tôi.
Số là sự việc xảy ra vào một ngày nọ, trước lễ bế giảng năm học, khi tôi dẫn con gái đến tập dượt cho buổi lễ. Xơ đang hướng dẫn cho lớp ba của con tôi, đang lúc các cháu hát bài: “Oh, my darling Clementine”. Tôi ngồi nhìn những ngón tay mềm mại của Xơ đang nhảy múa trên mặt bàn phím piano. Xơ mặc chiếc áo dòng trắng tinh, cái cổ trắng cúi nghiêng nghiêng bên bàn phím như cổ con thiên nga, một chùm tóc màu mun lỏa xỏa bên ngoài chiếc lúp, và tiếng hát thoát ra khỏi đôi môi nhỏ xinh. Đó đúng là một cảnh thiên đàng, như trong Harmony của Frank Dicksee, ngoại trừ hình ảnh một người hâm mộ Xơ đứng yên lặng giữa các phụ huynh, cách Xơ bốn hàng ghế. Tôi đã tưởng tượng Xơ mang một jhumka (vật trang điểm) màu hồng ngọc ở trán, những chiếc vòng kim cương ở cổ tay và đôi bông tai vàng lớn như trăng tròn sáng lấp lánh vào một đêm hè. Nơi Xơ là cả một hình ảnh của tuổi trẻ, sắc đẹp, duyên dáng và trong trắng. Vì đã kết hôn với một “mụ già” ranh khôn, nên tôi muốn có ai đó giống Xơ để cùng đồng hành suốt cả đời tôi. Và giờ đây Xơ xuất hiện như một ngôi sao sáng trong ngày sinh nhật tôi.
Kể từ đó, sáng nào tôi cũng đến nhìn Xơ một lần, khi Xơ hướng dẫn học sinh tập họp và nhẹ nhàng la mắng các cháu đi trễ, trong lúc tôi đứng lẫn giữa đám phụ huynh. Cũng kể từ đó, con gái tôi luôn dậy sớm và đi học sớm. Do đó, tôi có thêm giờ dành cho Xơ. Mỗi sáng, chỉ cần nhìn Xơ trong chốc lát, tôi sẽ vui vẻ suốt ngày để chấp nhận làm công việc nhàm chán ở văn phòng.
Lá thư đã gây kinh ngạc cho Xơ Jasmina. Phản ứng đầu tiên của Xơ là hơi xấu hổ, má ửng hồng, cảm giác khó tả, vừa bất ngờ, vừa bối rối. Sau đó, Xơ cảm thấy bực tức, một cảm xúc chưa hề có trước đó nơi Xơ. Xơ cảm thấy như có ai đó đã làm cho Xơ hết thánh thiện. Tại sao con người quỷ quái ấy lại chọn Xơ? – Là con gái của một người bán than giàu có, Xơ đã tự nguyện từ giã trần thế này cách đây gần ba năm, ở tuổi hai mươi mốt, để hiến thân phục vụ Chúa và nhân loại. Giờ đây thế gian mà Xơ từ bỏ dường như đã nắm chặt được Xơ.
Vài giọt nước mắt bắt đầu chảy xuống dưới mí mắt màu xám sẫm. Một mình trong văn phòng trống vắng, Xơ cảm nhận vị mằn mặn của từng hạt lệ đang chảy dài qua môi. Xơ quỳ gối cầu nguyện xin Chúa giúp Xơ thoát ra khỏi thử thách của một “kẻ thù” tinh khôn đang cố giăng bẫy Xơ.
Sáng hôm sau, Xơ phát biểu trước số học sinh tập họp với giọng bồn chồn, rụt rè. Và đây là lần đầu tiên Xơ nói vắn gọn nhất.
“Các con thân mến, đừng bao giờ quên cầu nguyện trước khi đi ngủ cả. Việc cầu nguyện là sức mạnh và là vũ khí duy nhất để chống sự dữ.”
Nói xong, Xơ vội đi ra cổng với ý định la mắng các em đi học trễ. Nhưng rồi Xơ để các em vào trường, sau khi chỉ nhẹ nhàng nhắc nhở. Xơ đứng ở cổng, nhìn chung quanh xem có dấu hiệu gì của “kẻ thù” bí mật của mình hay không. Nhưng Xơ không thể xác định ra ai cả. Một nhóm cha mẹ còn đứng gần trạm xe buýt, trong khi giao thông vẫn diễn ra bình thường trên đường: nào xe tải, xe chở sữa, xe khách, xe máy…
Những người bán hàng hai bên cổng khá tò mò khi thấy Xơ đứng khá lâu ở đó, sau khi các lớp đã bắt đầu học. Một bà già tóc hoa râm bán đậu phụng rang đã mỉm cười chào Xơ. Một người trẻ bán kẹo, với đủ loại chewing gum, kẹo chocolat, kẹo chanh, đã đứng nghiêm, như để chào Xơ với lòng kính trọng.
Hôm sau, một lá thư khác lại đến, cũng với phong bì màu xanh thơm phức. Lần này thư được viết vội trên giấy ô kẻ được xé ra từ tập vở học sinh. Chắc là tập của con gái anh ấy? Đôi tay Xơ run run khi mở bao thư:
Vâng, đêm qua tôi cũng cầu nguyện, và đây có lẽ là lần đầu tiên trong đời tôi, để chống lại “sự dữ” – đó là nỗi nhớ nhung về Xơ, nhưng không thể chống được, Xơ à!. Rồi tôi cố cầu nguyện xin Xơ tha thứ, vì tôi biết mình đã xúc phạm Xơ. Nỗi lo sợ mà tôi thấy trên khuôn mặt Xơ sáng nay, giống như con hươu bị săn đuổi, khi Xơ nhìn quanh quẩn để cố xác định ra tôi, hành động đó làm Xơ càng thêm đẹp hơn. Cái nhìn ấy đã tạo ra tia sáng mạnh trong đôi mắt Xơ. Tôi đã núp sau quầy thuốc lá ở góc đường. Lẽ tất nhiên, lần sau tôi sẽ núp chỗ khác.
Xin đừng tức giận tôi nữa. Tôi không muốn làm hại Xơ đâu. Tôi chỉ yêu Xơ mà thôi. Tôi sẽ cố gắng cầu nguyện thêm và xin sự bình an cho Xơ. Có lẽ rồi Xơ sẽ được như vậy. Xin Xơ cũng cầu nguyện cho tôi để chúng ta có thể giao tiếp với nhau, nhờ Đức Kitô.
Xin Chúa chúc lành cho Xơ.
Mới chỉ có hai lá thư, nhưng Xơ đã cảm thấy như đời mình đã tan vỡ. Sau khi trường bãi học, Xơ ngồi trong văn phòng, với bầu khí thinh lặng hoàn toàn, thỉnh thoảng mới có tiếng ồn của xe xộ từ xa vọng lại. Bên ngoài, trong sân trường, bác làm vườn đã bắt đầu tưới bồn cỏ và các chậu hoa cảnh, còn Xơ đứng đó như kẻ mộng du. Khoảng không gian tĩnh lặng đến nổi nghe được cả tiếng vòi nước phun.
Khi Xơ đứng dậy để nhìn ra ngoài cửa sổ, mắt Xơ nhìn vào ảnh của mình phản chiếu trong gương cửa. Xơ thấy những sợi tóc xỏa nhô ra khỏi cái lúp áo, chiếc cổ cong (“như cổ con thiên nga”), bộ ngực lớn và sự bối rối, háo hức trong ánh mắt mình.
Xơ nhủ thầm: “Ôi thân xác đáng nguyền rủa này! Tôi biết đây là thử thách Chúa gửi cho tôi.”
Đêm ấy, trong lúc cầu nguyện, tâm hồn Xơ phân tán ra khắp nơi, như thể Xơ mới bị bắt gặp trong một cuộc hội thoại nhanh trên điện thoại, và ma quỷ can thiệp một cách thóa mạ. Trong ý tưởng gần như được tiên báo trước, Xơ quyết định đi xưng tội, đặt mình vào ý Chúa muốn, và tìm cách thoát ra khỏi sự bối rối.
Sáng chủ nhật sau đó, Xơ đi lên con đường dẫn đến nhà thờ thánh Phêrô – một nhà thờ lớn được những người thực dân Bồ Đào Nha đầu tiên xây dựng vào thế kỷ 17 ở thành phố xa xôi, hẻo lánh, cách Madras (nay là Chennai) khoảng 129km. Đây là một cấu trúc Gothic khổng lồ bằng đá granit trắng, với những cửa sổ lớn bằng kính, được vẽ thành ảnh của Đức Mẹ trong nhiều tư thế cầu nguyện, những tháp chuông vươn cao trông thật oai hùng.
Xơ vội rảo qua một cây cột lớn màu xám và mất hút vào tòa giải tội. Ép sát mặt vào màn che, Xơ cảm thấy có sự riêng tư thật sự. Xơ bắt đầu bộc lộ điều ẩn chứa trong lòng.
“Tại sao con lại bối rối với những lá thư rồ dại ấy?”, một giọng nói khô nhưng dịu dàng đàng sau tấm màn tòa giải tội vọng ra.
“Thưa cha, con sợ. Con cảm thấy như bị phơi bày trước mắt quỷ dữ”.
– Tại sao con lại sợ? Con chỉ việc vứt bỏ những bức thư ấy đi và tiếp tục phục vụ Chúa là được.
– Nhưng con khó quên lắm, thưa cha.
– Quên cái gì?
– Những điều anh ấy đã nói trong thư.
– Điều gì chứ?, – lần này giọng nói cha giải tội hơi gay gắt.
– Anh ấy nhắc đến các nét đẹp của thân thể con và… Giọng Xơ Jasmina tắt dần, Xơ bắt đầu khóc.
– Con đừng khóc. Hãy nói tiếp đi.
Cha giải tội khá lúng túng. Ngài ép sát tai vào màn che. Những lời nói sầu buồn của Xơ như chém vào khoảng không gian vốn yên tĩnh của vùng ngoại ô ra trăm mảnh.
– Ngày nọ, con nhìn thấy sự phản chiếu của thân thể con trên cửa kính văn phòng, và mắt con dừng lại thật lâu, một cách đầy tội lỗi trên mọi phần cơ thể mình. Con cảm thấy… Dừng lại giây lát, rồi Xơ nói tiếp:
– Thưa cha, con có tội không, khi ý thức về nét đẹp cơ thể mình, trong khi tinh thần là thực tại duy nhất?
Cha giải tội trả lời bằng sự thinh lặng. Rồi một giọng nói xao xuyến lắp bắp: “Chúng ta sẽ nói vấn đề này vào một dịp khác. Bây giờ thì chưa được. Con đã quá lo âu bứt rứt rồi. Trong khi chờ đợi, cha sẽ cầu nguyện cho con”.
Lần xưng tội ấy không giúp được gì cho Xơ. Xơ phải tìm cách đổi đi nơi khác, để thoát khỏi mê cung đó. Khi Xơ xin Mẹ Bề trên đổi đi nơi khác vì lý do sức khỏe, lời xin của Xơ được chấp thuận ngay. Xơ được đổi làm Hiệu trưởng trường tiểu học Trinh nữ Maria tại Zaminabad, gần Agra.
Học sinh, nhân viên trường và các phụ huynh đã tổ chức lễ tiễn biệt Xơ khá cảm động. Buổi lễ bắt đầu với việc trao tặng hoa, gồm hoa nhài, hoa huệ, hoa hồng, được bao bọc đủ kiểu đủ cách. Lẵng hoa được mọi người chú ý nhất là lẵng hoa hồng đỏ, cột thành hình trái tim, do một cô bé trao, và cô bé suýt bị té do lẳng hoa quá nặng so với từng bước chân chậm chạp khi cô bé bước lên bục.
Sau đó là các tiết mục văn nghệ đầy màu sắc: một vở kịch về lễ Noel, một hài kịch về các học sinh đi học trễ, màn diễu hành hóa trang, màn kịch câm và các bài hợp ca. Khi có người đề nghị Xơ Jasmina chơi piano, Xơ đỏ mặt và khẽ từ chối một cách lịch sự. Xơ viện lý do là mình không được khỏe lắm.
Sau cùng, đến các lời từ biệt. Hai học sinh đọc bài diễn văn đã được soạn sẵn, ca ngợi các phẩm chất “tinh thần và tâm hồn” của Xơ, trong khi hai phụ huynh nhắc đến “tình thương chan hòa” của Xơ đến mọi người.
Tuy nhiên, Xơ Jasmina dường như đang lạc vào một thế giới khác lạ. Đôi mắt Xơ lướt nhìn không nghỉ khắp cả phòng, cốt để tìm ra người ấy. Nhưng làm sao có thể tìm được người mà mình chưa hề biết mặt. Ai lại chơi trò trốn tìm thế này nhỉ? – Xơ nghĩ thầm. Khi Xơ đứng lên nói lời đáp từ, Xơ xem ra khá căng thẳng đến nỗi muốn ngã quị xuống. Khuôn mặt Xơ co lại và đôi tay run run của Xơ dường như không còn sức bám víu vào chiếc bục. Xơ cố đẩy nhúm tóc xỏa trên trán vào bên trong chiếc lúp áo, hít hơi thật mạnh và phát biểu:
– Thưa quý vị, tất cả quý vị ở đây là học sinh, giáo viên và phụ huynh, đều rất quảng đại với tôi, thương mến tôi nhiều. Tôi sẽ đem lời chúc phúc của quý vị đi đến nơi nào tôi sẽ đến. Tuy vậy, điều mọi người cần tránh là đừng dính bén đến bất cứ nơi nào và vật gì. Chỉ có tinh thần sẽ dẫn dắt chúng ta, chứ không phải thân xác mai đây sẽ chết này. Vì vậy, tôi chấp nhận việc bổ nhiệm đi làm việc nơi khác. Xin Chúa chúc lành cho mọi người.
Nói rồi, Xơ ngồi im trên ghế. Một làn sóng tiếng sụt sịt, thở dài và tiếng khóc lan ra khắp nơi. Bỗng nhiên, một nhóm nữ học sinh đồng thanh hô to: “Hoan hô Xơ Jasmina!”, và tiếng vỗ tay vang lên kéo dài.
Một tuần sau khi Xơ đến Zaminabad, Xơ nhận thêm một lá thứ nữa, và phong bì cũng có hoa hồng màu đỏ.
Xơ lo sợ kêu lên: “Ôi, lạy Chúa tôi!”
![]()
Lần này là bức thư dài, được viết sạch sẽ trên giấy trắng cứng, điều này chứng tỏ người viết đã chăm chút dành nhiều thì giờ cho lá thư.
Xơ thân mến, việc kiếm địa chỉ của Xơ không khó chút nào, thưa Xơ. Cứ hỏi nhân viên hoặc giáo viên của trường là được thôi. Tôi nghĩ việc Xơ xin đổi đi vì “lý so sức khỏe” là không đúng sự thật. Nhưng đây là một lời nói dối cao thượng, magnanima mensogna. Bài diễn văn từ biệt của Xơ là lời nói dối quanh co. Tôi biết chắc rằng Tu hội giáo dục của Chúa và Đức Mẹ không tự ý đổi Xơ đi xa tôi. Đây là sự chọn lựa riêng của Xơ. Phải chăng tôi là nguyên nhân đầu tiên cho việc ra đi của Xơ?. Nếu không, Xơ đã không nhìn chung quanh để cố tìm ra tôi giữa đám đông.
Theo tôi nghĩ, chúng ta đã chơi trò trốn tìm với nhau, đã tránh xa nhau. Nhưng chuyện này làm nảy sinh một điều khác kỳ lạ nữa. Tôi đang chuẩn bị cho một sự trở lại đạo mà tôi chưa được chuẩn bị đầy đủ. Giờ đây, Xơ đã chọn đi đến một nơi xa lạ (hoặc Xơ đi tĩnh tâm?), tôi buộc phải thực hiện vai trò của mình. Tôi nghĩ rằng tôi yêu Xơ hơn bao giờ hết, và nhờ tình yêu đó mà vô tình, tôi đã trở nên một con chiên ngoan đạo của Chúa lúc nào không hay. Tôi thấy điều này là khó tin, bởi vì mặc dầu tôi sinh ra trong một gia đình Ấn giáo chính thống, tôi đã xa lạ với ý niệm đức tin bởi nền học vấn khoa học của mình. Nhưng giờ đây lần đầu tiên tôi hiểu tại sao người ta tin Chúa mà không hề nhìn thấy Ngài. Điều vô hình dường như đã thắng thế một cách bí nhiệm trước những điều ta đã biết và cả những điều đang gần gũi ta. Hình như Chúa đã chọn Xơ, một người rất trẻ, rất đẹp, rất thanh sạch, thánh thiện làm phương tiện để ban đức tin cho tôi.
Chiều hôm qua, tôi bắt gặp lá thư của một người say mê vợ tôi trong tủ áo của nàng. Và tối qua, cũng có một cuộc gọi điện thoại tới nhà tôi. Người ấy đã cúp máy khi tôi cầm ống nghe. Nhưng tôi không ghét vợ tôi về việc này. Hãy cứ để nàng đi con đường của nàng. Có thể chuyến phiêu lưu lén lút của nàng sẽ làm cho nàng bớt cau có hơn.
Giờ đây tôi xin báo vài tin cho Xơ. Xơ còn nhớ bà cao niên bán đậu phụng rang ngoài trường không? Bà đã qua đời chiều nay rồi, ngay tại cổng trường. Bà bị đột quỵ. Mới buổi sáng tôi còn nói chuyện với bà, và bà nói nhiều về Xơ, toàn những lời thương mến dành cho Xơ đó!.
Xơ có biết rằng Xơ Juliana, người kế nhiệm Xơ, dự trù dời mọi người bán hàng tới khu vực quá đèn đỏ không? Xơ ấy là một con rồng thật sự, la hét om sòm với mọi người bằng cái giọng khàn khàn khó chịu, rất giống giọng vợ tôi, và làm cho các học sinh đi trễ phải khiếp sợ.
Đây là lá thư cuối tôi gửi cho Xơ. Từ nay, tôi phải để cho sự thinh lặng và sự xa cách hướng dẫn tôi đến một đức tin mạnh mẽ hơn. Xin Chúa chúc lành cho Xơ.
Thương mến về Xơ.
Tác giả Shiv K. Kumar
Nguyễn Trọng Đa dịch
Shiv K. Kumar là một nhà văn Ấn Độ nổi tiếng, cũng là nhà viết kịch, nhà thơ. Ông đã được tổng thống Ấn Độ trao giải thưởng Padma Vibbushan vì những đóng góp lớn lao của ông cho văn chương Anh tại Ấn Độ. Ông từng làm Phó Viện trưởng đại học Osmania ở Hyderabad.
Truyện ngắn này trích trong tuyển tập “To Nun With Love & other Short Stories” của ông, được chọn đăng trong tạp chí India Perspective của Bộ ngoại giao Ấn Độ, tháng 4-2004.